#7.3 De Roosburgramp: Voor eeuwig begraven in de berg

Er liggen 11 mensen nog onder de grond en dat vind ik dan erg.

There are still 11 people buried underground, and I find that very upsetting.

Ik denk dat dat toch voor een aantal mensen toch wel een trauma geweest is,

I think that has definitely been a trauma for some people.

dat je eigenlijk degene die afgestorven is nooit meer gezien hebt.

that you actually have never seen the one who has passed away.

Hoe ouder je wordt, hoe meer dat je daaraan denkt.

The older you get, the more you think about that.

Ik vind dat zoiets niet mag vergeten worden.

I believe that such things should not be forgotten.

Ik zie dat nog voor me. Ik zie ons daar nog springen en lopen.

I can still see that in front of me. I can still see us jumping and walking there.

Kun je dat helemaal voorkomen? Nee, dat kun je niet helemaal voorkomen.

Can you completely prevent that? No, you cannot completely prevent that.

Wat ik toen gezien heb, dat blijft altijd in mijn geheugen zitten.

What I saw back then will always stay in my memory.

Ik zie mensen die ik niet gekend had.

I see people I didn't know.

Het waren vrienden, hè? Ja.

They were friends, right? Yes.

Vrijdag 6 maart 1959.

Friday, March 6, 1959.

Tien weken na de vreselijke Roosburgramp in Zichensensebolder

Ten weeks after the terrible Roosburg disaster in Zichensensebolder.

wordt de zoektocht naar slachtoffers gestaakt.

the search for victims is halted.

Van de 18 doden zijn er zeven geborgen.

Of the 18 dead, seven have been recovered.

Elf andere werknemers van de champignonkwekerij

Eleven other employees of the mushroom farm.

liggen nog altijd begraven onder het puin.

are still buried under the rubble.

En dat blijft tot op vandaag voor hun nabestaanden enorm zwaar omdragen.

And that remains extremely difficult for their survivors to bear even today.

Van de Bijbelse apokalyps tot Hollywoodfilms

From the biblical apocalypse to Hollywood films

over allesvernietigende catastrofes.

about all-destroying catastrophes.

Al sinds het begin der tijden

Since the beginning of time

reigt de mensheid haar bestaan aan elkaar met rampspoed.

humanity ties its existence together with disaster.

In alle mogelijke vormen en gedaantes.

In all possible forms and shapes.

Onbedwingbare natuurkrachten zijn vaak de oorzaak.

Uncontrollable natural forces are often the cause.

Maar ook het handelen van de mens zelf

But also the actions of the person themselves.

ligt dikwijls aan de basis van dodelijke rampen.

often lies at the root of deadly disasters.

Denk maar aan ontelbare oorlogen.

Just think of countless wars.

Of aan de miljoenen slachtoffers van branden,

Or to the millions of victims of fires,

explosies en andere noodlottige ongevallen met een fatale afloop.

explosions and other catastrophic accidents with a fatal outcome.

Onze provincie blijft niet gespaard.

Our province is not spared.

Zo zal u merken in deze reeks over Limburgse rampen.

You will notice this in this series about Limburg disasters.

Telkens opnieuw nemen we u mee naar de plek van het onheil

Time and again, we take you back to the place of disaster.

en reconstrueren we minuut na minuut het hele gebeuren.

and we reconstruct the entire event minute by minute.

Samen met zij die erbij waren.

Together with those who were present.

Ik ben Geert Op Teinde.

I am Geert Op Teinde.

En ik ben graag uw gids in Het Rampenplan.

And I would like to be your guide in the Disaster Plan.

De Roosburgramp. Deel 3. Voor eeuwig begraven in de berg.

The Roseburg Disaster. Part 3. Forever buried in the mountain.

Mijn naam is Leopold Reggers.

My name is Leopold Reggers.

Ik ben onderwijzer geweest, steeds in het dorp.

I have been a teacher, always in the village.

Stichting Zusserbolder. Later directeur van de scholen daar.

Foundation Zusserbolder. Later director of the schools there.

En ik heb een onkel die tot 18 slachtoffers behoort.

And I have an uncle who has 18 victims.

En die dus niet is teruggevonden.

And that has therefore not been found.

Die dus behoort bij de elf die nog steeds begraven zijn.

That therefore belongs to the eleven who are still buried.

Daar dus een levend graf hebben gevonden.

There they have found a living grave.

De impact blijft zeker nog aanwezig.

The impact is definitely still present.

Om bijvoorbeeld een concreet voorbeeld te geven.

For example, to give a concrete example.

Ik heb een nicht, de dochter dus, van degene die daar bij de elf...

I have a cousin, the daughter of the one who is there with the elf...

...hoort, die niet opgegraven zijn.

...hears, which have not been excavated.

Die heeft daar eigenlijk haar hele leven lang een trauma van overgehouden.

She has actually carried a trauma from that her whole life.

Het gedacht altijd hebbende dat haar vader daar levend begraven is.

Having always thought that her father is buried alive there.

En dus eigenlijk niet ergens een graf op een kerkhof heeft.

And so actually doesn't have a grave in a cemetery anywhere.

Dat heeft tot op de dag vandaag een geweldige invloed op de psyche van mijn nicht.

That has had a tremendous influence on my cousin's psyche to this day.

Ja, dat heeft eigenlijk toch wel altijd gedrukt zo op de gemoesgesteltenis...

Yes, that has always weighed heavily on the mood...

...van onze familie die heel nauw betrokken was in het dorp.

...of our family that was very closely involved in the village.

Samen leefden en samen woonden eigenlijk.

They lived together and actually cohabited.

Het is heel erg geweest voor de mensen die iemand verloren hebben en een graf hebben op een kerkhof.

It has been very hard for the people who have lost someone and have a grave in a cemetery.

Maar zeker toch ook nog meer misschien bij die andere elf.

But surely even more perhaps with those other eleven.

Die voortdurend met dat gedacht in hun hoofd rondlopen, sommige mensen toch.

Some people constantly walk around with that thought in their head, after all.

Die mensen zeiden, jij hebt nog het graf in, wij hebben niks, wij hebben niks.

Those people said, you still have the grave, we have nothing, we have nothing.

En dat vind ik dan erg.

And I find that very sad.

Er liggen elf mensen nog onder de grond.

There are still eleven people buried underground.

Ja, die mensen missen dat.

Yes, those people miss that.

U hoort Fernand Beuzen, wiens broer Jean geborgen werd na de ramp.

You hear Fernand Beuzen, whose brother Jean was recovered after the disaster.

En Leopold Reggers, die naast oud-schooldirecteur ook voormalig schepen is van de gemeente Riemst.

And Leopold Reggers, who in addition to being a former school principal is also a former alderman of the municipality of Riemst.

Zijn oom werd nooit teruggevonden.

His uncle was never found.

En het klopt, voor de families van de elf niet geborgen slachtoffers moet het een vreselijke gedachte zijn...

And it is true, for the families of the eleven unaccounted victims, it must be a terrible thought...

dat hun geliefden nog steeds onder de ingestorte roosburg liggen.

that their loved ones are still lying under the collapsed roseburg.

Dat beaant ook oud-burgemeester Jan Peumans, die zelf een neef verloor in de ramp en wel gevonden werd.

That is also confirmed by former mayor Jan Peumans, who himself lost a cousin in the disaster and who was indeed found.

Je kunt het eigenlijk een beetje beschouwen als een soort collectief graf.

You can actually consider it a sort of collective grave.

En het zou wel eens het beste kunnen zijn, je weet, er is een constante temperatuur in die ondergrond.

And it could very well be the best, you know, there is a constant temperature in that underground.

Dus je hebt geen invloed van buitenaf, dus het kan het beste zijn dat die mensen daar nog liggen.

So you have no external influence, so it may be best that those people are still there.

Want natuurlijk, dat is natuurlijk een heel...

Well, of course, that's a very...

Hoe moet ik dat zeggen?

How should I say that?

Allee, dat is geen familieleven.

Come on, that's not family life.

Je leert van mij bij.

You learn from me.

Het is natuurlijk wel een heel moeilijke gedachte als je bedenkt dat die mensen daar verongelukt zijn.

It is, of course, a very difficult thought when you consider that those people have died in an accident there.

Dat ze die nooit hebben kunnen bovenhalen.

That they have never been able to retrieve them.

Ja, want dat was een enorme...

Yes, because that was a huge...

Ja, die instorting was gewoon enorm.

Yes, that collapse was simply enormous.

Als je die aardverschuiving ziet...

If you see that landslide...

Ja, ik ken het ook alleen maar van foto's.

Yes, I only know it from pictures as well.

Misschien ben ik er vroeger geweest, ik weet dat eigenlijk niet meer.

Maybe I was there before, I don't actually remember that anymore.

Maar ik wil maar zeggen, dat is toch een...

But I just want to say, that is still a...

Ik denk dat dat toch voor een aantal mensen toch wel een trauma geweest is dat dat op die manier gebeurd is.

I think that for a number of people, that must have been a trauma, that it happened that way.

En dat je eigenlijk...

And that you actually...

Ja, dat je degene die afgestorven is eigenlijk nooit meer gezien hebt.

Yes, that you have actually never seen the one who has passed away.

Dat is ten eerste een heel abrupte einde, alleen tussen een relatie tussen mensen.

That is, first of all, a very abrupt ending, only within the relationship between people.

Maar ten tweede...

But secondly...

Ja, ik heb bedenkt, zijn die mensen nu helemaal...

Yes, I've thought about it, are those people completely...

Ja, liggen die daar als lijken, liggen die daar nog of niet?

Yes, are they lying there like corpses, are they still there or not?

Ik weet het niet.

I don't know.

Heeft men een andere onderzoeksmethode voor?

Is there a different research method available?

Ik denk het niet.

I don't think so.

Wat kan helpen bij de verwerking van het immense verdriet,

What can help in processing the immense grief,

is de oprichting van een monument op de plek waarin 58 zoveel mensen zijn bedolven.

Is the establishment of a monument at the site where 58 so many people have been buried.

Drie jaar na de ramp wordt er op de Roosburg een gedenksteen onthuld,

Three years after the disaster, a memorial stone is unveiled at the Roosburg.

met daarop de namen van de 18 slachtoffers.

with the names of the 18 victims on it.

Sindsdien vindt er elk jaar op Pinkster Maandag een viering plaats om de overledenen te herdenken en te eren.

Since then, a celebration takes place every year on Whit Monday to remember and honor the deceased.

En bij speciale data is de aandacht nog des te groter, vertellen Leopold Reggers en Jan Peumans.

And on special dates, the attention is even greater, say Leopold Reggers and Jan Peumans.

Einde jaren negentig ben ik schepen geweest.

I was an alderman in the late nineties.

We hebben met de gemeente voor het eerst herdenkingspraktigheden gehouden naar aanleiding van dat het 40 jaar geleden was.

We held memorial activities with the municipality for the first time in commemoration of it being 40 years ago.

Daarna heeft men dat nog eens herhaald bij 50 jaar en nu recent bij 60 jaar geleden.

It was then repeated at 50 years and now recently at 60 years ago.

Die viering, daar kwam altijd veel volk naartoe, zeker in de beginperiode.

The celebration always attracted a lot of people, especially in the early days.

Ik heb dat als burgemeester elk jaar meegemaakt, dat ik op die viering aanwezig was.

I have experienced that as mayor every year, that I was present at that celebration.

Ik ben er heel vaak.

I am there very often.

maar wat je natuurlijk krijgt

but what you obviously get

de oudere garde

the older guard

die sterft uit

that is dying out

en soms wordt dat doorgegeven

and sometimes that is passed on

aan de tweede of de derde generatie

to the second or third generation

maar dat ebt natuurlijk weg

but that will of course fade away

dat is gewoon zo

that is just how it is

dit wordt natuurlijk wel in stand gehouden

this will of course be maintained

en ik denk dat dat goed is

and I think that's good

ik denk dat mensen nog een keer

I think that people once more

met elkaar aan dat monument

together at that monument

kunnen staan en daar een misviering

can stand and have a mass celebration there

bij wonen

to attend

en ik denk dat dat een heelend effect heeft

and I think that has a healing effect

maar ik denk dat die

but I think that those

generatie langzaam maar zeker verdwijnt

generation gradually but surely disappears

en blijft dat voortleven

and continues to live on

ja ik denk dat het wel blijft voortleven

Yes, I think it will continue to live on.

zeker op Pinkster Maandag

certainly on Whit Monday

het feit dat men elk jaar

the fact that one every year

daar samen komt

comes together there

ja omdat het dorp verandert

Yes, because the village is changing.

natuurlijk van samenstelling en veel inwijkelingen

naturally of composition and many immigrants

enzovoort die daar rechtstreeks

and so on directly there

niks meer mee te maken hebben gehad

not had anything to do with anymore

wordt nog wel eens snel gezegd

is sometimes said quickly

ja kom laat ons dat nu achter ons laten

Yes, come let us leave that behind us now.

het is 60 jaar geleden

it is 60 years ago

maar als je ziet en hoort

but if you see and hear

wat voor een invloed dat dat heeft

what kind of influence that has

nog altijd op de dag van vandaag

still to this day

bij de familie

with the family

en daar zijn ook nakommelingen

and there are also descendants

in die familie

in that family

ik vind dat zoiets niet mag vergeten worden

I believe that such things should not be forgotten.

ja en dan

yes and then

het publieke gebeuren is op Pinkster Maandag

The public event is on Pentecost Monday.

waar het aantal families rechtstreeks

where the number of families directly

misschien vermindert

perhaps decreases

maar het er nog altijd

but it is still there

houdt de gemeenschap eraan

does the community adhere to it

om die viering in stand te houden

to maintain that celebration

en dat we dat in de school ook promoten

and that we also promote this in the school

dat dat altijd terug aan bod blijft komen

that it always keeps coming up again

om dat te kaderen in de geschiedenis van ons dorp

to frame that in the history of our village

twee mensen die de viering op Pinkster Maandag

two people celebrating on Whit Monday

geen jaar overslaan

do not skip a year

zijn Rita Jongen en Fernand Beuzen

are Rita Jongen and Fernand Beuzen

Rita omdat ze op 14-jarige leeftijd

Rita because at the age of 14

kon ontsnappen uit de ingestorte berg

could escape from the collapsed mountain

en Fernand omdat hij zijn 16-jarige broer Jean verloor

and Fernand because he lost his 16-year-old brother Jean

het jongste slachtoffer van de Roosburgramp

the youngest victim of the Roosburg disaster

we zijn er altijd naartoe geweest

We have always gone there.

altijd en we gaan nog

always and we're going still

we zijn er altijd naartoe geweest

we have always gone there

en we gaan nog nog

and we’re going again

we zijn er altijd naartoe geweest

We have always been there.

altijd en we gaan nog

always and we are still going

Die families, dat die nog altijd echt close met elkaar zijn.

Those families, that they are still really close to each other.

Echt, dat zien we ook als het Pinkster Maandag,

Really, we see that on Pentecost Monday too,

dus als die mist daar is, dat wij nog echt met elkaar ertoe gaan,

so if that fog is there, we will still really go for it together,

toch een beetje praten, dus al is het er nog.

still talking a little, so even if it's there.

Maar er zijn heel veel families die bestaan er meer eigenlijk,

But there are many families that actually exist more.

na zestig jaar.

after sixty years.

Daar ga ik zo lang, zo lang als ik kan.

I'll go as long, as long as I can.

Weer of geen weer, Pinkster Maandag, dat is mijn dag.

Rain or shine, Whit Monday, that's my day.

Voor dank dat ik eruit ben.

Thank you for getting me out.

En ik doe ook mee aan de Kroningentongeren.

And I am also participating in the Kroningentongeren.

En ik ga ieder jaar mee in de springprocessie en achterna.

And I participate in the spring procession every year and afterwards.

Dat ik dat allemaal kan doen, ondanks dat toch meegemaakt te hebben.

That I can do all of that, despite having gone through it.

Ik vind dat als dankbetuiging.

I consider that a gesture of thanks.

In 2023 is het 65 jaar geleden

In 2023, it has been 65 years ago.

dat de Roosburg als een Mikado-toren in elkaar stuikte.

that the Roosburg collapsed like a Mikado tower.

Een gevolg van de jarenlange roofbouw

A consequence of years of exploitation.

op de steunpilaren van de voormalige Mergelgroeven.

on the support pillars of the former marl quarries.

Op de Mergelberg lagen akkers,

On the Mergelberg lay fields,

maar ook onder een groot deel van het bewoonde Ziggezussebolder

but also under a large part of the inhabited Ziggezussebolder

lopen kilometerslange gangen die in de loop der eeuwen uitgehouden zijn.

There are kilometers-long corridors that have been carved out over the centuries.

Na de Roosburgramp hebben in de buurt dan ook

After the Roosburg disaster, there have also been in the area

meerdere verzakkingen en kleine instortingen plaatsgevonden.

multiple subsidence and small collapses have occurred.

Ik ga je twee voorbeelden geven van de manier waarop de lokale bevolking ermee omgaat.

I will give you two examples of how the local population deals with it.

Als er een instorting gebeurde, want het gebeurde dat er ondergrondse instortingen gebeurden.

If a collapse occurred, because it happened that underground collapses occurred.

Bovengronds kreeg je een groot gat. Weet je wat ze daarmee deden in de tijd?

Above ground, you had a big hole. Do you know what they did with that back then?

Dan gingen ze al de rotzooi in en deden ze daar de grond over en dan was het weg.

Then they went through all the mess and covered it up, and then it was gone.

Echt, dat was het systeem.

Really, that was the system.

Een tweede voorbeeld dat ik me herinner.

A second example that I remember.

In 1993 werd ik burgemeester en de directeur van de mijn van de Mergelgroeven.

In 1993, I became mayor and the director of the marl quarries.

Ik was in 1993 burgemeester en de directeur van de mijn van de Mergelgroeven.

I was the mayor in 1993 and the director of the Mergelgroeven mine.

Ik was in 1993 burgemeester en de directeur van de mergelgroeven.

I was the mayor and the director of the marl quarries in 1993.

Ik was in 2003 burgemeester en de directeur van de mijn van de Mergelgroeven.

I was the mayor in 2003 and the director of the Mergelgroeven mine.

Ik ben de man zijn naam kwijt, hij is inmiddels ook al lang overleden.

I have forgotten the man's name, he has also been dead for a long time now.

Die kwam bij mij bezoeken, wij zorgwerkbezoekenden.

They came to visit me, we care work visitors.

Hij zei zo tegen mij, burgemeester, jij bent aansprakelijk als er in de ondergrond iets gebeurt.

He said to me, mayor, you are liable if something happens underground.

En wat deden ze?

And what did they do?

In het Avergat bijvoorbeeld, daar hielden ze kerstmarkt in.

For example, in the Avergat, they held a Christmas market there.

Maar qua veiligheid, nul komen nul.

But in terms of safety, zero comes to zero.

Dat was ook geen noodverlichting, dat was niks.

That wasn't emergency lighting, that was nothing.

En dat vond ik normaal.

And I found that normal.

En toen zei die man tegen mij, burgemeester, je moet daar tegen optreden.

And then that man said to me, mayor, you need to take action against that.

Wat deed Jan Peumelstam?

What did Jan Peumelstam do?

Ik denk, als er vandaag een dode valt, ben ik het geweest.

I think, if someone dies today, it will be me.

Ik zeg, we sluiten dat.

I say, we close that.

Ik werd er natuurlijk uitgemaakt op de gemeenteraad.

Of course, I was called out at the town council.

Ik was toerisme kapot te maken.

I was ruining tourism.

Ik zeg, als er één dode valt, ik wil eens zien wie dan nog over toerisme riem spreekt.

I say, if one person dies, I want to see who will still be talking about tourism then.

Maar ik wil maar zeggen, de wijze, het niet zien van het gevaar, dat was geen risico.

But I just want to say, the way of not seeing the danger, that was not a risk.

Dat bestond niet.

That did not exist.

Ik herinner me bijvoorbeeld op de Misweg, denk ik, was er een bepaald gat van zoiets,

I remember, for example, on the Misweg, I think there was a certain hole of something like that,

zoals deze ruimte hier.

like this space here.

Je hebt die mensen van taart opzij.

You have those people from cake aside.

Er is wel een instorting gebeurd.

There has indeed been a collapse.

Ja, burgemeester.

Yes, mayor.

En mensen die daar niet vertrouwd mee waren, die deden allemaal in broek natuurlijk.

And people who were not familiar with that all wore pants, of course.

Kan zo'n drama nog eens gebeuren?

Can such a drama happen again?

Leven de inwoners van de Riemstse deelgemeente op een tijdbom?

Are the residents of the Riemst district living on a time bomb?

En hoe kan een nieuwe ramp dan worden voorkomen?

And how can a new disaster be prevented?

In Zichtersebolde, daar heb je eigenlijk de meeste instortingen.

In Zichtersebolde, that's actually where you have the most collapses.

Ik denk dat daar ook de meeste roofbouw is gepleegd geworden.

I believe that is where most exploitation has taken place as well.

En in de oude kern heb je natuurlijk nog plaatsen,

And in the old core, you still have places,

waar er onlangs een vrije instorting gebeurd is.

where a free collapse recently occurred.

Want ik denk dat twee of drie huizen onbewoonbaar verklaard zijn,

Because I think that two or three houses have been declared uninhabitable,

worden afgebroken, ik weet niet wat de stand van zaken is.

are being broken down, I don't know what the current status is.

Dus wat dat betreft zijn er toch nog altijd een paar probleemgebieden.

So in that regard, there are still a few problem areas.

Kun je dat helemaal voorkomen? Nee, dat kun je niet helemaal voorkomen.

Can you completely prevent that? No, you cannot completely prevent it.

Er zijn inderdaad een aantal instortingen geweest.

There have indeed been a number of collapses.

Want er zijn natuurlijk ook ondergrondse krochten, om het zo te zeggen,

Because there are of course also underground caverns, so to speak,

die niet toegankelijk zijn, die men soms niet kent,

that are not accessible, that one sometimes does not know,

en die ja, badminten door veel water en ik weet niet wat voor toestanden,

and yes, playing badminton through a lot of water and I don't know what kind of situations,

maar in één keer dichtklappen met alle gevolgen van dien.

but shutting down all at once with all the consequences that entails.

Dus er zijn wel in toenemende mate, is er een bezorgdheid ontstaan om te zeggen van

So there has increasingly been a concern to say that

we moeten maatregelen nemen tegen de onveiligheid van die ondergrond.

We need to take measures against the insecurity of that underground.

De huidige gemeentebestuur heeft nu een man in dienst genomen,

The current municipal administration has now employed a man,

hoe heet hem, Lahij zeker, een Nederlander,

What's his name, Lahij for sure, a Dutchman,

die trouwens een doctoraat aan het maken is daarover,

who is actually working on a doctorate about that,

waarbij die man regelmatig toezicht houdt.

where that man regularly supervises.

Men heeft dus ook allerlei dingen geïnstalleerd, onder andere een davergat,

So various things have also been installed, including a davit hole,

waarbij men op afstand kan controleren,

where one can monitor from a distance,

of er beweging is in de ondergrond.

whether there is movement in the subsoil.

Dus wat dat betreft heeft men wel een aantal maatregelen genomen,

So in that respect, certain measures have been taken.

die het probleem van de onveiligheid,

that the problem of insecurity,

of beter het probleem van de veiligheid ten goede gekomen zijn.

or better have contributed positively to the problem of safety.

Wat eigenlijk een goede ontwikkeling is.

What is actually a good development.

Er zijn in het verleden al meerdere maatregelen genomen

Measures have already been taken in the past.

om de stabiliteit van de Mergelgroeves in de gaten te houden.

to monitor the stability of the marl caves.

Maar dat is geen structurele oplossing natuurlijk.

But that is not a structural solution, of course.

Die zou wel gevonden kunnen worden,

That could well be found,

in het opvullen van de meest kwetsbare gangen.

in filling the most vulnerable corridors.

Al is die suggestie al zeer lang voer voor stevige discussies,

Although that suggestion has long been food for serious discussions,

zo weet Peumans.

That's how Peumans knows.

De burgemeester heeft op een bepaald moment een poging ondernomen.

The mayor made an attempt at a certain point.

Ik was toen nog voorzitter van het parlement.

I was still the chairman of parliament at that time.

Ik zit in de oppositie, even de duidelijkheid,

I am in the opposition, just to be clear,

niet dat dat zo belangrijk is.

not that it's so important.

Maar op een bepaald moment heeft hij een voorstel ingediend

But at a certain point, he submitted a proposal.

bij de Vlaamse regering.

at the Flemish government.

Ik kreeg dat natuurlijk via de N-VA-kabinet,

I received that, of course, through the N-VA cabinet,

ik kreeg dat natuurlijk ook terug op mijn dinges,

I naturally got that back on my thingamajig,

om de ondergrond op te vullen.

to fill the substrate.

Maar dat kon ik niet over mijn hart laten gaan.

But I couldn't let that go over my heart.

Ik heb natuurlijk de burgemeester gezegd, ik ben het er niet mee eens.

I of course told the mayor that I do not agree with it.

Om de dodevoudige reden,

For the dead simple reason,

dat die ondergrond qua onhoerend erfgoed

that the subsoil in terms of immovable heritage

ook het een en ander betekent.

it also means one thing and another.

En toen hebben ze een onhoerend erfgoedrichtplan,

And then they created a heritage management plan,

wat een naam zeg,

what a name,

hebben ze uiteindelijk nu afgeleverd,

have they finally delivered now,

het departement onhoerend erfgoed,

the department of immovable heritage,

waarbij ze gezegd hebben, kijk dit zijn waardevolle stukken,

where they said, look these are valuable pieces,

dit zijn niet waardevolle stukken.

these are not valuable pieces.

En nu zal meneer waarschijnlijk pogingen ondernemen,

And now Mr. will probably make attempts,

omdat op een of andere manier het onstabiele gedeelte,

because somehow the unstable part,

wat ook historisch niet belangrijk is,

what is also not historically important,

om dat op een of andere manier op te vullen.

to fill that in somehow.

Of de gangen nu worden opgevuld of niet,

Whether the corridors are filled in now or not,

het belangrijkste blijft dat we lessen trekken uit het verleden,

the most important thing is that we learn lessons from the past,

zodat een nieuwe ramp in de toekomst vermeden kan worden.

so that a new disaster can be avoided in the future.

Maar om dat te kunnen doen,

But to be able to do that,

mag de Roosburgramp in de eerste plaats nooit vergeten worden.

The Roosburg disaster must never be forgotten in the first place.

Al was het maar uit respect voor de slachtoffers en hun nabestaanden,

Even if it were just out of respect for the victims and their relatives,

zoals Rita, Fernand, Jan en Léon.

like Rita, Fernand, Jan, and Léon.

Ik zie dat nog voor mij.

I can still see that in front of me.

Ik zie ons daar nog springen en lopen

I see us jumping and running there again.

en over die Chapellion sluiten.

and about that Chapellion closing.

Wat we geplukt hadden, dat lag allemaal om.

What we had picked was all lying around.

En dat kleed wat ik toen aan had,

And that dress I was wearing then,

dat heb ik lang, lang, heel lang bewaard.

I have kept that for a long, long, very long time.

Heel lang bewaard.

Kept for a very long time.

Pa had gezegd er dan niks van.

Dad had said nothing about it.

Nee.

No.

Hij heeft eens op mijn vrouw verteld,

He once told about my wife,

op ons heeft hij nog eens verteld,

he told us again,

dat wat ik toen gezien heb,

that which I saw then,

dat blijft altijd hier zitten.

that always stays here.

Dat blijft altijd in mijn geheugen zitten.

That will always stay in my memory.

Dus...

So...

Hij had gezegd er niet veel over.

He had said not to say much about it.

Want altijd, ja...

Because always, yes...

Jean was altijd aanwezig.

Jean was always present.

Van mij sprak ze eigenlijk niet.

She actually didn't speak to me.

Dus van die kleinkinderen, die heeft de voeten van Jean,

So of those grandchildren, they have Jean's feet,

die heeft de handen van Jean.

He has Jean's hands.

Eigenlijk was er niks van mij bij.

Actually, there was nothing of mine there.

Altijd Jean, Jean.

Always Jean, Jean.

Ma's moeten boven komen.

Moms need to come upstairs.

Jean, hij was nog jong en dan denk ik toch soms,

Jean, he was still young and then I sometimes think,

wat zal van die gekomen zijn?

What will become of that?

Hoe ouder je wordt, hoe meer je daaraan denkt.

The older you get, the more you think about it.

Echt.

Really.

Marina Paulie, die bij ons schepen geweest is,

Marina Paulie, who has been a ship with us,

haar pa Toon Paulie, die eigenlijk van Mellenafkomstig was,

her father Toon Paulie, who actually came from Mellen,

die heeft haar vader nooit gekend,

she has never known her father,

want die is toen net geboren.

because that was just born then.

Dus ja...

So yes...

Ik weet dus hoe oud Marina is,

I know how old Marina is,

door het feit dat ik weet dat zij,

because I know that they,

volgens mij is ze acht of negende vijftig geboren.

In my opinion, she was born in the eighth or ninth fifty.

Dus die haar vader is,

So that is her father,

die is toen mee doodgebleven in de berg,

she remained there dead in the mountain,

zoals wij zeggen.

as we say.

Ja toen heb ik alleen niet gelachen toen ze mij kwamen bezoeken.

Yes, I didn't laugh at all when they came to visit me.

Toen hebben ze gezegd, ja die en die en die en die is allemaal dood.

Then they said, yes, this one and that one and that one and that one are all dead.

Dat is dat niet hè.

That's not it, is it?

Dat is dat niet.

That is not that.

Ze kwamen dat vertellen en toen heb ik alleen niet gelachen.

They came to tell that, and then I just didn't laugh.

Ik wist van niks.

I knew nothing.

Ze kwamen het vertellen, want die en die en die,

They came to tell it, because that one and that one and that one,

ligt er nog in.

It's still in there.

Mensen komen vragen,

People come asking,

hebben daar iets van gevoeld, die daar gestorven zijn.

have felt something from there, those who have died there.

Ik zeg, dat denk ik niet.

I say, I don't think so.

Want dat is enig boem.

Because that's just wonderful.

En dat is,

And that is,

op een geval zeg ik ze dood hè.

In any case, I tell them dead, right?

Dat zeg ik ze dood hè.

I tell them dead, right?

Ik ben,

I am,

als ik terug was uit de kliniek,

when I got back from the clinic,

na drie maanden,

after three months,

dan ik met die weduwen,

than I with those widows,

met vier weduwen,

with four widows,

moest ik iedere week naar de grot gaan.

I had to go to the cave every week.

Waar het gebeurd was.

Where it happened.

Daar waren ze content.

There they were happy.

En dat was bijna iedere week hetzelfde.

And it was almost the same every week.

Ze belden ze me op.

They called me.

Ja, we kunnen ineens naar de grot gaan.

Yes, we can go to the cave all of a sudden.

We hadden al zoveel gesproken en zo.

We had already talked so much and all that.

Ja.

Yes.

Dat ik toch wel,

That I still do,

dat ik ook dikwijls aan die mensen denk ja.

That I also often think about those people, yes.

Dat zegt me toch wel iets hoor.

That does mean something to me, you know.

Dat ze mensen niet gekend hebben.

That they haven't known people.

Ja.

Yes.

We waren vrienden hè.

We were friends, right?

Ja.

Yes.

Het Rampenplan is een productie van HBVL Podcast.

The Disaster Plan is a production of HBVL Podcast.

Deze reeks wordt samengesteld door Geert Opteinde.

This series is compiled by Geert Opteinde.

De audioproductie is in handen van de buren.

The audio production is in the hands of the neighbors.

Coördinatie door Kato Poelmans.

Coordination by Kato Poelmans.

Geert Nies is chef podcast.

Geert Nies is the podcast chef.

Reacties zijn welkom via podcast

Comments are welcome via podcast.

at hetbelangvanlimburg.be

at the importance of limburg.be

Benieuwd naar wat er in de wereld gebeurt

Curious about what is happening in the world.

en wat dit juist betekent voor onze provincie?

and what this actually means for our province?

Ontdek onze voordelige leesformules

Discover our affordable reading plans.

op hbvl.be slash voordelig.

on hbvl.be slash advantage.